27.4.08

Una Academia d'a Luenga Occitana

Fa poco que ye notizia: o Conselh Generau d'Aran, l'organo de gobierno d'ista chicota bal pirinenca aon se charra aranés, un subdialecto de l'occitano gascón -luenga chermana de l'aragonés, con qui fa buega-, ha pediu apoyos ta fer posible que en mayo se comboque una trobada en Vielha entre totz os gobiernos de zonas de parla occitana y, asinas, se prenzipie a treballar en a creyazión d'una Academia d'a Luenga Occitana. A suya misión será de "regular y establir as directrizes de l'occitano, una luenga que siempre ye estada muit fraczionada".
Ta saber-ne más: El Periódico.com

20.4.08

Un libret: "O Reino de l'Augua"

[Actualizazión: o libro s'ha acotolau de TOT en o primer día, o día d'a presentazión. Se piensa de fer una 2º reedizión y ya hi hai lista d'espera. Grazias a totz por a buestra illusión y apoyo...].

O día 23 d'abril, en o paseu d'Independenzia de Zaragoza se presentará o muit modesto libret O Reino de l'Augua, escrito por Rocío Montañés y Santiago Paricio. Iste libro ta ninos con 8 relatos en aragonés (7 en estandard y uno en ribagorzano) lo publica a editorial O Limaco Edizions y cuenta con illustrazions de Rubén Lalanza. A suya tematica chira arredol de l'augua como fuent de riqueza y bien que cal conserbar; con tot un Reino de personaches d'a mitolochia aragonesa y europea (fadas, folletz, dragons, bruixas...) y con contetz feitos ta que os ninos troben y descubran a importanzia de cabidar iste liquido que tan de moda ye. Os suyos autors firmarán libros de 12h a 13h d'ixe mesmo día y -si no s'acotola antes a chicota tirada- se espardirá por asoziazions, librerías y botigas dimpués.
Ta saber-ne más: O Limaco Edizions.

13.4.08

XV Chornadas sobre as Luengas d'Aragón (A.C.Nogará)

Pareixe que fuese ayer cuan l'A.C. Nogará en collaborazión con o Gobierno d'Aragón y a Fundazión CAI -igual como ista begada- fizo as anterios Chornadas d'as Luengas d'Aragón. Pero ya en ha pasau un añet y torna a ufrir-nos un cartel d'exzepzión. Ista begada con 3 días de charradas y o sabado de clase en metat d'a carrera, como ye tradizión. A tematica ye atrayent: cómo se puede bender l'aragonés (y o catalán d'Aragón)? cómo puede estar un producto de consumo? Tratarán diferents factors: dende prochectos, pasando por o turismo dica plegar en os nazionalismos nazionals y a suya relazión con as luengas minoritarias.

Recordemos os días, siempre en o Centro Joaquín Roncal (c/ Sant Braulio, 5-7):
- Lunes 14 d'abril, 19h00. Prochectos economicos y luengas minoritarias, con Prames, Chelats Sarrate (Alcampell) y Iriarte (empentadors de l'Onso Nabar).
- Chuebes, 17 d'abril, 19h00. As luengas minoritarias y o turismo. O caso de l'aragonés, con Gemma Fondevila (d'o Centro de Interpretación de lo Megalitismo Pirenaica y de la Val d'Echo) y con David Bielsa (Casa de Turismo Rural Luzía y alcalde de Chistén).
- Biernes, 18 d'abril, 19h00. Lenguas, dialectos, hablas y nacionalismo lingüístico, con Juan Carlos Moreno Cabrera -de qui charremos fa poco en o blog- (Catedrático de Lingüística General en la Universidad Autónoma de Madrid).

Y o sabado, 19 d'abril, 12h00, en a plaza Sant Bruno: Clases d'aragonés en a carrera: a situazión d'o belsetán y o chistabín.

Os que tenemos que fer clases de tardes no las podremos sentir todas, pero si podetz y tenetz ganas, ye un buen momento ta pensar en as posibilidatz de l'aragonés como producto ta ista soziedat consumista. Por a mía parte, tos las recomiendo. Ta saber-ne más, itz ta la pachina web de Nogará u se clickeya en o cartel d'a notizia. Os blogs Purnas en aragonés y Tierra de barrenaus tamién se'n han feito eco. Finalment, tamién tos animo a mercar a rebista O Espiello, publicada trimestralment por a debant dita asoziazión, de raso en aragonés, con notizias d'actualidat, d'os carnabals occitans, de biolochía, mosica, etc.

9.4.08

Cursa enta a extinzión: l'aragonés en buen puesto!

Ista begada tos recomiendo un muit buen articlo de National Geographic feito por Stefan Lovgren sobre a cursa enta a extinzión lingüistica. Nos cuenta cómo s'han marcau 5 puntos calients en a planeta aon as luengas (y mesmo familias completas de luengas) s'acotolan a escape. Ye un buen resumen d'a situazión actual mundial, pues, en istos zaguers 500 años emos extinguiu a metat d'as luengas y imos a conseguir en tiempos records esmicazar-las todas en pocas decadas. Europa, como ye de dar, no ye un punto calient, de feito, tal cual se troba o furno por atros costaus, Europa ye jauja. Con tot y con ixo, con l'aragonés, como se diz dende a organizazión Linguamón: " També hi ha, malauradament, llengües que s’esvaeixen (com ara l’aragonès)" -no teneban millor exemplo? en fin, ye a reyalidat-.

En l'articlo se comentan claus ta saber qué se puede fer y cuáls son os "sintomas" d'una luenga que eslangueixe. Tos ne copio beluno, encara que l'aragonés los cumple totz: "Languages not being learned by children are not just endangered—they're doomed", "They understand [os ninons] implicitly that if they live in an environment where two languages are spoken, one of them is less valued than the other, and they will speak the more valued language", "Language endangerment happens when a community decides that their language is somehow a social or economic impediment", etc.

L'articlo apuesta, a la fin, por una mica d'optimismo y remata con o caso d'o Yawuru, charrau por tres personas en Australia; luenga que son aprendendo os ninos y con ganas. Tos recomiendo de leyer-lo: Language Racing to Extinction in 5 Global "Hotspots".

Leigo en Xarxes socials i llengües un link muit interesant relazionau con ista notizia, tamién de National Geographic; tos fará goyo, ye bien explicau y pedagochico: Enduring Voices.

7.4.08

Dani González, premio Bila de Benás

Dani González ye el ganador ista begada del premio de poesía "Bila de Benás" dan el poema "La pó", que seguntes el churau ye un "sobrecogedor trabajo sobre el miedo". Recordem que Dani ye qui fa charrando.com, radiocharrando.com y fa parte (esensial) de charrandotb.com; a més de ser profesor de matematicas d'instituto, fisico de carrera y estudiant -cuasi lisensiau- de filolochia anglesa. Dan l'aragonés, ye una de las personas que més s'ha mobiu per internet y pel mon audiobisual. El patués hu conose y ragona tan bé pel suyo treball a Benás, aon tamé ba ser molts ans profesor. Zaragozano, ba ser miembro de Nogará y ba estar tamé en asosiasions unibersitarias. Pero sobretot, ye una gran persona y buen amigo, plleno de moltas ganas de treballar y achudar per tot. Enhorabuena!

Si en queritz saber més, la notisia ha salliu así, al Diario del Alto Aragón. Y al blog Remenches ya se'n han fet eco.